Makattan Kan Gelmesi Durumunda Ne Yapılmalı?

Bu bölümde makattan meydana gelen kanamanın oluşum şekli ve böyle bir durumda kanamanın sebebinin ortaya konulması için  neler yapılması gerektiği anlatılacaktır. Kanamaya sebep olan hastalıklar ileri ki bölümlerde tek tek anlatılacaktır.

Makat(anüs) yoluyla dışkılama öncesinde , sonrasında ya da dışkılama esnasında kan gelmesine tıbbi dilde rektal kanama (hematokezia) denilir. Makattan kan gelmesi korkuya sebep olabilir. Zira birkaç damla kan dahi klozetteki suyu kırmızıya boyayabilir ve çok kan kaybı olduğu zannedilir. Genellikle kanama vücutta önemli bir eksiklik yaratacak boyutta olmaz ancak tekrarlayan çok miktardaki kanamaların kan eksikliğine (anemi) sebep olabileceği de unutulmamalıdır.

Kanama, tuvalet kağıdına çizgi halinde bulaşacak şekilde hafif olabileceği gibi fışkırır tarzda ürkütücü boyutta da olabilir. Bazen de kan dışkıya karışık olarak gelir. Ne türde bir kanamanın olduğu kanamanın nedeni olan hastalığı teşhiste yol gösterici olabilir. Bu nedenle doktorun kanamanın niteliğini sorgulaması önem arz eder.  Örneğin; dışkılama ile (dışkılamadan önce ya da sonra)  başlayan damlama ya da fışkırır  tarzdaki kanamalar hemoroidal hastalığın işareti olabilir. Dışkılama sonrası tuvalet kağıdına bulaşan az miktardaki kanama bir makat çatlağının (anal fissür), dışkıya karışık olan kanamalar ise bir bağırsak kanserinin belirtisi olabilir.

Her makattan kanama tedavi gerektirecek ciddi bir problemin işareti olarak düşünülmemelidir.

Örneğin; uzun süren bir kabızlık sonrası sert bir dışkı çıkarılması hemoroidal damarlardan ya da makat duvarında meydana gelen bir çatlaktan kanamaya neden olabilir. Bu durum geçicidir ve kanama genellikle tekrarlamaz. Dolayısıyla paniklemeye gerek yoktur, ancak bir Genel Cerrah muayenesi gereklidir. Tekrarlayan kanamalar ve dışkılama alışkanlığında değişiklikler ile birlikte olan kanamalar muayenenin yanı sıra mutlaka ileri tetkiki gerektirir.

Dışkılama alışkanlığında değişiklik, kişinin  yaşam boyu olan dışkılama ahenginin bozulmasıdır. Günlük dışkılama sayısının değişmesi, ısrar eden  kabızlık, dönem dönem kabız  ve ishal periodlarının yaşanması, yeterli dışkılayamama hissi ve buna bağlı sık tuvalete gitme ihtiyacı, dışkının incelmesi ve hacminin azalması önemli işaretlerdir. Bu yakınmalar mutlaka ileri tetkiki gerektirir.

Makattan kanama için ilk yapılacak muayene makat bölgesinin kuvvetli ışık altında gözle incelenmesidir. Daha sonra parmak ile makat kanalının muayenesi (rektal yuşe) yapılır. Parmakla muayene; makat kanalı (anal kanal) ve rektum olarak isimlendirilen kalın bağırsağın sadece son 5 cm’ lik kısmının  değerlendirilmesine imkan tanır. Daha yukarı seviyeli inceleme ise endoskopik ve/veya radyolojik yöntemlerle  mümkündür.

Parmakla muayenede kanamayı izah edecek bir problem saptanırsa doktor söz konusu probleme yönelik medikal (ilaçlı) ya da cerrahi tedaviyi planlar. Ancak bu muayenede şikayeti izah edecek bir hastalık teşhis edilemez ise endoskopik tetkik (rektoskopi ya da kolonoskopi) gereklidir. Ancak doktor parmakla muayenede şikayetleri izah edecek bir hastalık bulsa da parmakla ulaşılamayan bağırsağın daha ileri bölgeleri konusunda emin olabilmek için endoskopik tetkike gerek duyabilir.

Unutmamak gerekir ki nadir de olsa hemoroidal hastalık teşhisi konulan  bazı kişilerde kanamanın gerçek nedeni bir rektum kanseri olabilir. Böyle bir durumda hemoroidal hastalığın tedavisi ile uğraşılırken biraz ileride yerleşen rektum kanserinin tedavisi gecikebilir

Metcalf, JV, Smith, J., Jones, R., ve Record, CO (1996). Kolonoskopi ile saptanan genel pratikte rektal kanamanın insidansı ve nedenleri. Br J Gen Pract , 46 (404), 161-164.

Ellis, B. G., & Thompson, M. R. (2005). Factors identifying higher risk rectal bleeding in general practice. Br J Gen Pract, 55(521), 949-955.