Mide Botoksu İle Zayıflamak Mümkün mü?

­­­­­­­­­­­Bu yazı obezite ve obezite probleminin getirdiği problem için kısa bir bilgilendirme içermektedir. Burada obezite ile mücadelede yardımcı olabilecek seçeneklerden birisi olarak son zamanlarda popülarite kazanmış olan mideye Botoks uygulaması tartışılacaktır.

Bu yazıda, yöntemin mevcut bilimsel eserler (tıbbi literatür) ışığında olumlu ve olumsuz yanlarını göreceksiniz. Böylece sadece kulaktan dolma bilgiler ve arkadaş tavsiyesine göre değil buradan edineceğiniz bilimsel verilerle doktorunuzla görüşerek kararınızı verebileceksiniz.

Obezite (Şişmanlık) Nedir?

Obezite: alınan enerjinin harcanandan fazla olması sonucu ortaya çıkan fazla enerjinin vücutta yağ olarak depolanması ile ortaya çıkan bir hastalıktır.  Obezitenin sebepleri: genetik , biyolojik, çevresel ve  düzensiz yaşam biçimi olarak belirtilmektedir. 

Obezite dünyada hızla artan bir problemdir. Son 40 yılda dünyada obez sayısının ikiye katlandığı, Amerika Birleşik Devletlerinde toplumun %65’ inin obez ya da fazla kilolu olduğu bildirilmektedir (1).

Bilindiği gibi obezite sadece erişkinler de olmayıp çocukluk çağı için de önemli bir problemdir. Obezite başta kalp-damar hastalıkları olmak üzere şeker hastalığı ve birçok tip kanserin sebebi olarak bilinmektedir.

Obezitenin derecelendirilmesinde Vücut Kitle İndeksi (VKİ) kullanılmaktadır.  VKİ kişinin kilosunun boy ölçüsünün metre cinsinden karesine bölünmesi ile elde edilir.

SİZDE KENDİ VKİ’ NİZİ HESAPLAYIN: VKİ hesaplaması: Boyun (metre olarak)  karesinin kiloya (kg olarak) bölünmesi ile elde edilen değerdir. (VKİ=Boy² /Vücut ağırlığı).

Örneğin 1.76 m boyunda, 95 kg ağırlığında birisinin VKİ değeri= 95/1.76×1.76= 30,64 olarak hesaplanır. Ancak bu ölçüm vücutta yağ dağılımının göstermez. Oysa kalp-damar hastalıklarında bacaklar, kollardan ziyade gövdede yağ toplanması daha önemli risk teşkil etmektedir.

Bu nedenle değerlendirmelerde VKİ’ ne bir de Bel (göbek çevresi)/Kalça  oranı ölçümleri eklenmiştir.  Vücut Kitle İndeksi 25’in altında olan kişiler normal kiloda kabul edilirler. Bunun üzerindeki değerler fazla kilo anlamına gelir.

Modern tıbbın önemli hedeflerinden birisi de dünya genelinde pandemik olan obeziteye ekonomik tedavi seçenekleri geliştirmektir. Obezite ile mücadelede ilk basamak diyet ve yaşam tarzının ayarlanmasıdır.

Başarısızlık halinde ise; erken doyma hissi uyandıran, besinlerin emilimini engelleyen ve mide hareketlerini, boşalımını geciktirerek kilo kaybına yardım eden yöntemler önerilebilir. Mide duvarına botoks uygulaması da bu alternatifler arasında yer almaktadır.  Bu yöntemlerle de başarıya ulaşılamayan olgularda bariatrik cerrahi tercih edilir.

 Bariatrik cerrahi özellikle Vücut Kitle İndeksinin (VKİ)* 40 kg/m² ‘ nin (Class III obezite) üzerinde olan olgularda en etkili seçenektir. VKİ, 35-40 kg/m²  (Class II obezite) arasında olan olgularda da aşırı kiloya bağlı ek hastalıklar gelişmiş ve yaşamı tehdit ediyorsa tedavi yöntemi olarak bariatrik cerrahi seçilmektedir.

Ancak VKİ’ nin 30-35 kg/m² (Class I obezite) arasında olduğu olgularda bariatrik cerrahi uygulanması yönünde bir fikir birliği yoktur. İşte endoskopik mide botoksu uygulaması gibi cerrahi dışı alternatiflerin önerilebileceği hasta gurubu da kilosu bu aralıkta olan (Class I obez) kişilerdir.

Botulinum Toksini (Botox) Nedir?

Clostridium botulinum bakterisi tarafından üretilen bir nörotoksindir. A, B, C1, C2, D, E, F ve G olmak üzere sekiz ayrı izotipi vardır (2).

Botulinum Toksini Hangi Amaçla Kullanılır?

Botilinum toksini A (BTA) sinir-kas bağlantı alanında iletiyi sağlayan asetil kolin sentezini engelleyerek kaslarda kasılma kusuruna yol açar ve geçici bir felç hali yaratır.

Tıp alanında ilk olarak şaşılık tedavisinde kullanılmıştır. Sindirim sisteminde ilk kullanımı yemek borusu alt ucunun gevşeme kusuru (akalazia) sonucu gıdalarının yutulamamasına yol açan bir hastalık içindir. Diğer bir kulanım alanı ise makat çatlağı (Anal Fissür) problemidir. (3). 

Türkiye’ de piyasada kullanılan iki ayrı firmaya ait iki ayrı ürün vardır. İçeriğindeki ana madde aynı olmakla beraber hazırlanışındaki ve barındırdıkları bazı kimyasal farklılıklardan dolayı aynı etkiyi farklı dozlarda gösterirler. Aralarındaki diğer bir farklılık ise etkinin başlama ve sonlanma süreleridir. (4).

Botulinum Toksini Mide Duvarında Nasıl Etki Eder?

Bu toksin mide duvarına endoskopik olarak enjekte edildiğinde mide duvar kaslarında gevşemeye (geçici bir felce) neden olarak mide boşalmasını geciktirir ve erken doyma hissi artar. Mide boşalmasının gecikmesi mideden doyma merkezine giden sinyalleri azalttığı için erken doygunluk hissine neden olmaktadır.

Obezlerde yapılan incelemelerde mide boşalma süresi kimi hastada kısa, kimilerinde ise uzun bulunmuştur. Dolayısıyla, özellikle beslenme sonrası mide boşalması hızlı olan obez kişilerde toksin etkisiyle boşalmanın gecikmesi tokluk zamanının uzun olmasını sağlayacaktır.

Bu farklılık toksin uygulanan obezler arasındaki uygulamaya alınan cevapların farklı olmasını açıklayabilir. Zira klinik tecrübeler her obezde ilacın aynı etkiyi göstermediğini ortaya koymaktadır.

Bu geçici etki 3 ile 6 ay kadar sürer ve bu süre sonunda mide duvar fonksiyonları eski haline döner. Hasta etkinin devam etmesini istiyorsa bu sürenin sonunda aynı doz ile tekrar uygulama yapılabilir. Uygulama 4 kez tekrarlanabilir. Ancak tekrar uygulamalar baştan itibaren hiç sonuç alınamamış kişilerde para kaybından başka bir şey ifade etmez.

Botilinium toksininin mide üzerinde diğer bir etkisi de mideden salgılanan açlık duyguyu yaratan bir hormonun (Ghrelin)  salgılanmasını durdurması üzerindendir. Bu şekilde açlık duygusunun baskılanması erken doygunluk hissiyle beraber kilo kaybını kolaylaştırır.

Mide Botoksu Kimler İçin Uygundur?

Mide botoksu ile gerçekleşen kilo kaybı işlem öncesi kilonun %5 ile %10 kadarıdır.  Örneğin, 175 cm boy ve 100 kg (VKİ:32,65)bir kişide mide botoks uygulaması sonucunda beklenen kilo kaybı 7kg-10kg arasındadır.

Dolayısıyla büyük kilo kayıplarının hedeflendiği yüksek VKİ (VKİ >35) olan hastalarda mide botoksu uygulaması ile hedeflenen kilo kaybının sağlanması güçtür.

Beklentileri ayarlarken unutulmaması gereken nokta obezite ile mücadelede alınan tıbbi risk arttıkça elde edilen kilo kaybı arttığıdır. Yani, VKİ>35 olan olgular için ideal yaklaşım bariatrik cerrahidir.

Mideye Botoks Uygulaması Nasıl Yapılır?

Mideye botoks uygulaması endoskopik olarak yapılır. Bu işlem için hasta anestezi uzmanı tarafından derin sedasyon yapılarak uyutulur. Toksinin midenin hangi bölgelerine kaç iğne batırışı ile gerçekleştirileceği konusunda uygulamacılar arasında bazı farklı öneriler vardır.

Midenin çıkışına yakın olan antrum adı verilen bölge midenin boşalmasında önemli bir rol üstlenir. Dolayısıyla özellikle bu bölgeye enjeksiyon yapılır. Ancak antrum bölgesi ile beraber midenin tüm bölgelerine enjeksiyon yapılması önerilmektedir (5).

Kullanılan ürünün kimyasal özellikleri dikkate alınarak 200-300 Ünite ya da 500 Ünite toksin serum ile sulandırılarak 20 ile 30 ayrı noktaya midenin tüm kısımlarına çepeçevre uygulanır.

Ben 500 Ünite toksini 30 ayrı noktada midenin kas tabakası içine enjekte etmeyi tercih ediyorum. Uygulama iğnesi sindirim sistemi kanamalarında kullanılan enjeksiyon iğnesidir.

Uygulama doktorun becerisine ve tecrübesine göre 10 dakika ile 30 dakika arasında sürer. İşlem sonunda hasta uyandırılır ve yaklaşık 1 saat sonra günlük yaşamına dönebilir. Hastanede kalmaya gerek yoktur.

Mide Botoksunun Yan Etkileri ve Riskleri Var mı?

Literatürde nadiren bulantı ve kusma dışında yan etki bildirilmemiştir. Bende hastalarımda herhangi bir yan etki görmedim. Amerikan Gıda ve İlaç Yönetiminin (FDA) risk skalasında bu uygulama için hemen hemen hiç ciddi bir yan etki rapor edilmemiştir. 

Bu nedenle çok düşük risk grubu olarak tanımlanan Seviye 1 risk grubunda yer almaktadır. Diğer bir deyişle uygulanan teknik, verilen toksin dozu ve uygulama yapılan mide bölgesi dikkate alındığında ciddi bir risk taşıması beklenmemektedir. 

Ayrıca yukarıda verdiğim bilgiyi tekrar etmek isterim ki sindirim sisteminde botoks uygulaması ilk kez obezite nedeniyle mideye yapılmadı. Halen yemek borusu-mide arasındaki fonksiyonel kapağın kasılı kalması nedeniyle yutma güçlüğü yaşayan (akalazya) hastalarda ve anüs çatlaklarında (anal fissür)  uygulanagelmektedir. Dolayısıyla güvenilirliği daha önceden de test edilmiş bir toksindir.

Mide Botoksu Sonrası Sonuç Nasıl Olur?

Mide botoksu ile laboratuvar şartlarında şişmanlatılmış deney hayvanları üzerinde yapılan çalışmalarda umut verici sonuçlar bildirilmiştir (6). Ancak insan üzerindeki uygulamalarda elde edilen sonuçlar akıl karıştırıcıdır.

Umut verici sonuçların yanında herhangi bir etkisinin olmadığı yönünde de bildirimler bulunmaktadır. Olumsuz bildirimlerde botoks uygulaması yapılan kişilerde herhangi bir yan etki görülmemekle beraber anlamlı ölçüde bir zayıflama olmadığı bildirilmektedir (1,7). Diğer taraftan mevcut kilonun yaklaşık olarak % 10 kadarının kaybedilebildiği de gösterilmiştir (8).

Mide botoksu uygulaması yaptıracak kişi için cevaplanması gereken sorular şunlardır:

1. Bu mevcut kilonun %10’u civarında oluşabilecek kilo kaybı bir şey ifade ediyor mu?
   1. Soru:  Örneğin Vücut Kitle İndeksi= 40 (Class III obez) olan 130 kg ağırlığında bir kişi 13 kg kaybederse ne faydası olur?

Cevap: Bu kişi için %10 kilo kaybı elbette obezite ile mücadelede bir anlam taşımamaktadır. Bu kişi için mide botoksunun anlamı yoktur. Doğru seçenek obezite cerrahisidir.

• Soru: Örneğin Vücut Kitle İndeksi= 36 (Class II obez) olan 98 kg ağırlığında bir kişi 9 kg kaybederse ne faydası vardır?

Cevap: Bu miktarda bir kilo kaybının da obezite ile mücadelede bir anlamı yoktur. Ancak eğer kişinin ilk ağırlığı ile ameliyata girmesinde tıbbi sakıncalar varsa bu %10’luk kayıp daha uygun şartlarda obezite ameliyatına girmesini sağlayabilir.

• Soru: Örneğin Vücut Kitle İndeksi= 32 (Class I obez) olan 98 kg ağırlığında olan bir kişi 9 kg kaybederse ne anlamı vardır?

Cevap: Bu kayıp anlamlıdır. Zira kişi bu kayıpla obez kategorisinden fazla kilolu kategorisine inmektedir.

(** b ve c şıkkındaki örneklerde kilo aynı olmakla beraber boy farkından dolayı VKİ ve girdikleri obezite sınıfları farklıdır)   

• Botoks uygulamasına diyet ilave edilmeli mi?

Çalışmaların çoğunda botoks uygulaması sonrasında özel bir diyet verilmemiş olmakla beraber ben uygulama yaptığım kişilere 1200 kcal bir diyet ve kişinin fizik kondisyonuna uygun egzersiz öneriyorum. Diyet düzenlemesinin bir diyetisyen tarafından yapılmasını sağlıyorum.

Bu kaloride diyet tipi aslında botoks için gelen hastaların çoğunun daha önce birçok kez denediği, dolayısıyla aşina olduğu bir uygulamadır. Botoks etkisi ile oluşan erken doyma hissi diyet uygulamasını kolaylaştırmaktadır.

• Kilo vermekte ne kadar kararlı?

Kötü yeme alışkanlığı ve yaşam tarzı sonucu etkileyen en önemli faktörlerdir. Dolayısıyla  “ben mideme botoks uygulattım nasıl olsa” diye kendisini obez hale getiren alışkanlıklara devam eden bir kişiyi hayal kırıklığı bekler.

Bu uygulamanın amacı, size eski kötü beslenme tarzından kurtulmak için bir destek vermesidir. Uygulama öncesi her öğünde 3 kap yemek, 5 dilim ekmek yerken eğer siz 2 kap yemek ve 2 dilim ile doygunluk hissini yakalıyorsanız o noktada sofradan kalkmayı ve bunu beslenme tarzına çevirmeyi bilmelisiniz. 

Bunun tam tersi doygunluk hissine rağmen yemeye devam ederseniz botoks yapılmış mide bu ekstra gıdaları almayı reddetmez. Sonuç size hayal kırıklığı ve maddi kayıp olarak geri döner.

ÖZET

Obezite bir hastalıktır ve dünyada obez sayısı gittikçe artmaktadır

Obezite ile başta kalp-damar hastalıkları olmak üzere, erişkin diyabeti, eklem hastalıkları ve birçok kanser türünün yakın ilişkisi vardır

Kötü beslenme alışkanlığı, düzensiz yaşam tarzı, genetik özellikler ve çevresel faktörler obeziteye kapı açan önemli faktörlerdir,

Obeziteye neden olan faktörlerin düzeltilmesine rağmen ideal kilolara ulaşamayan kişilerin tıbbi yardıma ihtiyacı vardır,

Vücut Kitle İndeksi 30-35 arasında olanlar için mide botoks uygulaması yapılabilir

Botoksun etkisinin geçici olduğu ve etkili olduğu dönemdeki düzeltilmiş yeme alışkanlığının devam ettirilmesi esastır,

Mide botoksunun her hasta için aynı sonucu vermeyebileceği son araştırmalardan anlaşılmaktadır. Dolayısıyla sonuç bazı hastalarda hayal kırıklığı yaratabilir,

Vücut Kitle İndeksi 35 üzerinde olanlar için ideal tedavi cerrahi girişimdir,

Cerrahi girişim tipi VKİ, ek metabolik hastalık olup olmadığına göre belirlenir. Yani her obez için tek tip bir cerrahi girişim tipi yoktur.

Cerrahi tedavi seçeneklerinin de ciddi yan etkileri olabileceği unutulmamalıdır.

REFERANSLAR

1. Bustamante, F., Brunaldi, V. O., Bernardo, W. M., de Moura, D. T. H., de Moura, E. T. H., Galvão, M., … & de Moura, E. G. H. (2017). Obesity treatment with botulinum toxin-A is not effective: a systematic review and meta-analysis. Obesity surgery, 27(10), 2716-2723. PubMed

2. Pero, R., Coretti, L., & Lembo, F. (2016). Botulinum toxin A for controlling obesity. Toxins, 8(10), 281.PubMed 3. Pasricha, P. J., Ravich, W. J., & Kalloo, A. N. (1993). Effects of intrasphincteric botulinum toxin on the lower esophageal sphincter in piglets. Gastroenterology, 105(4), 1045-1049.PubMed

4. El Kahky, H. M., Diab, H. M., Aly, D. G., & Farag, N. M. (2013). Efficacy of onabotulinum toxin A (Botox) versus abobotulinum toxin A (Dysport) using a conversion factor (1: 2.5) in treatment of primary palmar hyperhidrosis. Dermatology research and practice, 2013.PubMed

5. Garcia-Compean, D., & Garza, H. M. (2008). Intragastric injection of botulinum toxin for the treatment of obesity. Where are we?. World Journal of Gastroenterology: WJG, 14(12), 1805.PubMed

6. Coskun, H., Duran, Y., Dilege, E., Mihmanli, M., Seymen, H., & Demirkol, M. O. (2005). Effect on gastric emptying and weight reduction of botulinum toxin-A injection into the gastric antral layer: an experimental study in the obese rat model. Obesity surgery, 15(8), 1137-1143.PubMed

7. Elshakh, H., El-Ejji, K., & Taheri, S. (2017). The role of endoscopic intra-gastric botulinum toxin-A for obesity treatment. Obesity surgery, 27(9), 2471-2478.PubMed

8. Foschi, D., Corsi, F., Lazzaroni, M., Sangaletti, O., Riva, P., La Tartara, G., … & Trabucchi, E. (2007). Treatment of morbid obesity by intraparietogastric administration of botulinum toxin: a randomized, double-blind, controlled study. International journal of obesity, 31(4), 707.PubMed